کتاب همزاد (نمایشنامه)

نمایشنامه‌ی «همزاد» اولین اثر رادیویی «فردریش دورنمات» نویسنده و نمایشنامه‌نویس سوییسی است که برای اولین‌بار در سال 1960 منتشر شد و با استقبال بی‌نظیر مخاطبان روبه‌رو شد.
فردریش دورنمات را شاید بتوان به عنوان نویسنده‌ای تحلیلگر در نظر گرفت مه مهم‌ترین دغدغه‌ی او عدالت و نسبت این پارادایم با نوع انسان است. دورنمات در خانواده‌ای مذهبی و فرهنگی چشم به جهان گشود و از همان ابتدا با آموزه‌های مسیحیت و همچنین کتب عمیق فلاسفه و ادبای غرب آشنا شد. پدر دورنمات کشیش و پدربزرگش از شعرای معروف سوییس بودند که تأثیر مهمی بر قلم دورنمات و همچنین ادبیات نمایشی سوییس داشته‌اند. نمایشنامه‌های دورنمات عموما با دغدغه‌ی عدالت و فلسفه‌ی زیستی درهم‌آمیخته است و نوعی خاص از کمدی و گاها تراژدی را شکل می‌دهد.
نمایشنامه‌ی همزاد شاید یکی از بهترین آثاری باشد که مخاطب را با نوع نگاه دورنمات آشنا می‌کند. در این اثر با داستانی روبه‌رو می‌شویم که با زبان کنایی یکی از مهم‌ترین اصول دین مسیحیت یعنی گناه نخستین را مورد بررسی و کنکاش قرار می‌دهد.
نمایشنامه همزاد در مورد مردی است که به قتل محکوم شده است؛ حال‌آنکه این قتل به‌وسیله همزاد او انجام شده و تمام تلاش‌های محکوم در اثبات بی‌گناهی راه به جایی نمی‌برد.
این نمایشنامه، خود در قالب ساخت یک تئاتر ارائه می‌شود و به شکلی داستان در داستان را بازسازی می‌کند. گفتگوها در این نمایشنامه بین یک کارگردان و نویسنده شکل‌گرفته است که قصد دارند موقعیتی را به روی صحنه ببرند که در آن شخصیت پدرو به قتلی محکوم شده است که همزادش دیه‌گو مرتکب شده است. در ادامه تلاش‌های بی‌ثمر پدرو موقعیتی کمیک و البته سیاه خلق می‌کند که کنایه‌ای بر گناه ازلی انسان و ناتوانی در بری بودن از این گناه است. تلاش‌های پدرو و معضلات مختلفی که پیش پایش قرار می‌گیرند در نهایت او را به انجام یک قتل واقعی سوق می‌دهند. در این مرحله است که کمدی سیاه دورنمات با تراژدی ترکیب می‌شود و اثر نهایی خود را بر پیکره‌ی روان مخاطب وارد می‌کند. دورنمات در نمایشنامه همزاد صراحتا به مفهوم عدالت تاخته است و گناهکار و بی‌گناه را چنان از معنا تهی می‌کند که مخاطب در پایان نمایش در سکوتی طولانی فرومی‌رود. کمدی ابزورد شاید تعریف مناسبی برای این اثر از فردریش درونمات باشد.