هدف اساسی دیلتای در این اثر تبیین مفهوم فلسفه، چیستی ذات و ویژگیهای آن است. برای دستیابی به چنین مقصودی او از یک سو بر اساس واقعیتهای تاریخی و دور هرمنوتیکی به بررسی مفهوم فلسفه از یونان باستان تا عصر حاضر پرداخته و آن را در بوته نقد نهاده و از دیگر سوی به تبیین نسبت میان فلسفه و دین هنر و ادبیات و علم به عنوان پارهای از مهمترین شاخههای علوم انسانی پرداخته است.
با وجود کثرت تالیفات نجم رازی، مرصادالعباد تحقیقاً شاهکار او است. چرا که از نظر نثر یکی از زیباترین و شورانگیزترین نوشتههای عرفانی است که در نیمه نخست قرن هفتم هجری، هنگام هجوم مغول تألیف شدهاست.