کتاب دادگاه ویژه (کمدی قضایی در سه پرده)

ولادیمیر نیکالایویچ واینوویچ، داستان‌نویس و طنزپرداز روس بود که در سال ۱۹۳۲ زاده شد. واینوویچ در سال ۱۹۸۰ به دلیل نگاه انتقادی‌اش نسبت به حکومت شوروی از کشور اخراج شد اما در سال ۱۹۹۰ با بازگرداندن شهروندی اتحادیهٔ جماهیر شوروی توسط میخائیل گورباچف به مسکو بازگشت.
وقایع نمایشنامۀ دادگاه ویژه (۱۹۸۵، انتشار ۱۹۸۹) از ابتدا تا انتها در دادگاه رخ می‌دهد، ولی نویسنده در این اثر اندازه‌ای سیر منطقی و طبیعی حوادث را بر هم می‌زند و عناصر غیرواقعی و اغراق‌آمیز را وارد نمایش می‌کند و به عبارتی، واقعیت عینی رویدادها را فدا می‌کند تا پوچی و بلاهتی را نشان بدهد که در بسیاری از اوقات در کار نظام جزایی و دادرسی آن زمان شوروی به چشم می‌خورد.
نمایشنامۀ واینوویچ در میان نمایشنامه‌های محاکمه‌وار دیگر، به واسطۀ چرخش‌های غیرمنتظره و ماجراهای سرگیجه‌آورِ خود متمایز است. غیرمنطبق بودن رویدادها با عقل سلیم از همان نخستین صحنه‌ها آشکار می‌شود. همۀ افراد لازم برای برگزاری دادگاه (قاضی، مستشارها، دادستان، وکیل‌مدافع، منشی) روی صحنه حاضر هستند. فقط متهم کم است. ولی در آن نظام قضایی که بر پایۀ ضرب‌المثل مشهور «آدمش را بدهید، پرونده‌اش را می‌سازیم» بنا شده باشد، هر یک از تماشاچیان حاضر می‌تواند سر از روی نیمکت متهمان درآورد.