کتاب آفتاب گرفتگی

امروز شاید قدری غریب به نظر برسد اگر بدانیم اولین مترجم بخشی از رمان مشهور بینوایان به زبان فارسی یک روحانیِ مجتهد بوده‌است. شیخ ابراهیم زنجانی، مجتهد آزادی‌خواه و تجددخواه، حدود 120 سال پیش در میانه‌ی حکومت استبدادی مظفرالدین شاه چنان شیفته‌ی رمان شد که آن را بخش جدایی‌ناپذیر تجدد خواند. سفارش داد رمان را برایش بفرستند و بعدها خودش فصل ژان والژان را هم از ترکی به فارسی برگرداند. رمان نزد او ابزار استبدادستیزی و ظلم‌ستیزی شد، ابزار آگاهی‌بخشی.