گرایش غزالی به جهان­بینی و زیست صوفیانه، به­ویژه پس از رخداد توبۀ او، بینش سیاسی­اش را تحت تأثیر قرار داد. تأثیر این واقعه بر عزلت­گزینی­های غزالی و تقویت هرچه بیشتر جهان­نگری صوفیانۀ او چشمگیر بود، به نحوی که زبان ویژه­­اش، به­عنوان یک صوفی برجسته، در تحریراتش به شکل اعم و مکاتیب سیاسی او به شکل خاص بازتاب یافت. این در واقع نوعی تجربۀ فکری بود که به پشتوانۀ تجارب زیستۀ غزالی در زمینۀ زیست صوفیانه و پرهیزکارانه، به نزدیکی و تلفیقِ هرچه بیشتر بینش عرفانی و اصول سیاست ایران­شهری نزد او انجامید. در نتیجه، خطاب­های او به سلاطین و ارکان قدرت و سلطنت به جانب توصیه­های زهدگرایانه، پرهیزکارانه و معنویت­گراتر و عاقبت­اندیشانه­تر معطوف شد. این پدیده­ بر ادبیات تفسیری او، به­ویژه بر مکاتیب سیاسی­اش، عمیقاً تأثیر گذاشت. فرضیۀ این پژوهش این است که توبۀ غزالی موجب تلفیق و امتزاج هرچه بیشتر دو چشم­انداز سیاست ایران­شهری و بینش عرفانی ـ صوفیانه در آرای او شد، به گونه­ای که او مفاهیمی همچون عدل، سلطنت، قدرت، مالیات، وزارت و غیره را در زمینه­ای آن­جهانی و صوفیانه تفسیر و تأویل کرد. در این پژوهش، به روش تحلیلی و بر مبنای رسالۀ مکاتیب، تأثیر جهان­بینی و زیست­جهان غزالی بر آفرینش روایتی عرفانی ـ صوفیانه از سیاست ایران­شهری مورد تأمل قرار خواهد گرفت.

یادگارنامه استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی به پاس پنجاه سال پاسداری از فرهنگ ایران و اسلام

«قلب» - که غزالی آن را مکان غیر جسمانی و فناناپذیر معرفت انسان تعریف می‌کند - مشابه چیزی است که فلاسفه آن را نفس ناطقه می‌خوانند.

در قرن پنجم گاهشمار اسلام حدود اواسط قرن یازدهم میلادی، عالم برجسته‌ای به نام ابو القاسم عبد الکریم بن هوازن قشیری (متوفی ۴۶۵ ق /۱۰۷۲ میلادی) در شهر نیشابور می‌زیست. در آستانه شصت سالگی قشیری درصدد نگارش اثری برآمد که شور یادگیری و گستردگی تجارب وی را در بر می‌گرفت. بدین ترتیب در سال ۴۳۷ ه.ق (۶-۱۰۴۵) میلادی قشیری دست به قلم برد و اثر مورد نظر خود را به رشته تحریر در آورد. کتاب مزبور تفسیر آیه به آیه قرآن از ابتدا تا آخر آن بود...