حکیم افضل الدین محمد مَرَقیِ کاشانی، یکی از اندیشه مندان نامدار ایرانی در قرن ششم هجری است که تألیفات او نقش مهمی در حوزهی نگارشهای فلسفی و حکمی در زبان فارسی داشته است.
از او کمتر از سیصد بیت شعر در قالب قصیده، غزل و رباعی برجای مانده است. نام حکیم افضل کاشانی همچون حکیم خیّام نیشابوری در تاریخ شعر فارسی به رباعیگویی پُرآوازه شده است. تعداد رباعیات مسلّم الصدور افضل به صد رباعی نیز نمیرسد، ولی بهمرور زمان نزدیک به 700 رباعی به دفتر اشعار او ملحق شده است. اغلب رباعیاتِ منسوب به افضل، میان او و رباعی سرایانِ دیگر همچون خیّام، عطار، مولانا، اوحد کرمانی، کمال اسماعیل اصفهانی، ابوسعید ابوالخیر و خواجه عبدالله انصاری مشترک است.
در تحقیق حاضر، چند گروه از منابعِ مهم رباعیات منسوب به افضل مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است: رباعیات موجود در آثار منثور افضل، نسخه خطی مصنّفات افضل به تاریخ 674 ق، 32 سفینه و منبع کهن ادبی، مجموعه رباعیات گردآمده در قرن نهم هجری قمری و بعد از آن، و تذکرههای شعر فارسی. رباعیات مربوط به هر دسته از منابع (به استثنای تذکرهها)، جدا از یکدیگر نقل شده است. فصلی از کتاب به نقد منابع و بررسی رباعیات سرگردان اختصاص یافته و فهرست بلندی از رباعیات مشترک میان افضل و دیگر شاعران، تهیه و تحلیل شده است. در مقدمه کتاب، یافتههای تازهای در مورد زندگی افضل و رابطه او با بزرگان عصر و شاگردانش دیده میشود. سعی مؤلف بر این بوده که چهره واقعی تری از این حکیم سخنور عرضه دارد.