کتاب ذات فلسفه

«درد» فلسفه عصر حاضر که «با خاموشی آن را تحمل می‌کند» این است که می‌خواهد امر دائم و باقی را نیز بیافریند، در حالی که از نسبی و فانی بودن هر آفریده‌ای هم آگاه است؛ فلسفه نیز بدین نحو که آفرینش با آگاهی تاریخی پیوند می‌خورد و خود را مشروط و مفید می‌داند، از محدودیت خویش بیرون می‌شود. آنچه هم اکنون فلسفه محسوب است ذات آن نیست؛ ذات فلسفه بر مبنای آن چیزی تعیین می‌شود که از دیرباز آنچه را فلسفه به خودی خود هست می‌سازد. از راه کار کردی که فلسفه در حیات و زیست جمعی بشری بر عهده گرفته است. هدف اساسی دیلتای در این اثر تبیین مفهوم فلسفه، چیستی ذات و ویژگی‌های آن است. برای دست‌یابی به چنین مقصودی او از یک سو بر اساس واقعیت‌های تاریخی و دور هرمنوتیکی به بررسی مفهوم فلسفه از یونان باستان تا عصر حاضر پرداخته و آن را در بوته نقد نهاده و از دیگر سوی به تبیین نسبت میان فلسفه و دین هنر و ادبیات و علم به عنوان پاره‌ای از مهم‌ترین شاخه‌های علوم انسانی پرداخته است.
اتو یوگلر در بیان امتیاز این کتاب نسبت به دیگر آثار دیلتای در مقدمه آن می‌گوید: «هر کس که به مطالعه فلسفه می‌پردازد همواره با نام دیلتای و آثار او بر می‌خورد و خود را نیازمند آثار او می‌بیند. هر کس در جست و جوی متنی از دیلتای است که به طور خلاصه مایه اصلی تفکر او را باز نماید کتاب ذات فلسفه او مناسب‌ترین و بهترین است.»