کتاب اختلال افسردگی و دوقطبی

اختلال دوقطبی نوعی اختلال خلقی است که با دوره‌های افسردگی و شیدایی مشخص می‌شود. نشانه‌های این اختلال به‌صورت معمول برای اولین بار در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز می‌کند. با این حال، برخی از بیماران اولین نشانه‌های بیماری را در دوران کودکی تجربه می‌کنند و ممکن است سال‌ها قبل از تشخیص و درمان مناسب از علایم رنج ببرند و والدین ندانند چگونه به آن‌ها کمک کنند. این کتاب درصدد است راهکارهایی عملی برای افراد دچار اختلال دوقطبی و خانواده‌ی آن‌ها ارائه نماید.

اختلال دو قطبی (به انگلیسی: Bipolar disorder)، که پیش‌تر با نام افسردگی-شیدایی (به انگلیسی: manic depression) شناخته می‌شد، نوعی اختلال روانی است که با دوره‌های افسردگی، شیدایی و خُلق غیرطبیعی مشخص می‌شود. اگر انرژی بیمار بسیار بالا یا همراه با روان‌پریشی باشد، به آن حالت شیدایی (مانیا) می‌گویند؛ امّا اگر شدت آن کم باشد، به آن حالت نیمه‌شیدایی (هیپومانیا) می‌گویند. احساسات و رفتارهای غیرطبیعی، نشاط‌زدگی، تحریک‌پذیری، اختلال تمرکز، خودبزرگ‌بینی و خوش‌بینی افراطی از علائم مانیا است. بیمار در این دوره معمولاً تصمیمات پر ریسک بدون توجه به عواقب آن می‌گیرد. دورهٔ مانیا به‌صورت معمول همراه با کم‌خوابی است. در دورهٔ افسردگی بیمار دید منفی نسبت به زندگی خود دارد. عدم اعتماد بنفس، اختلالات خواب، اختلالات خوردن، خستگی و بی‌حالی از علائم افسردگی است. خطر خودکشی بیماران اختلال دوقطبی زیاد است؛ به‌طوری که در طی یک دورهٔ ۲۰ ساله ۶٪ از مبتلایان بر اثر خودکشی مُردند و ۴۰–۳۰٪ درگیر خودزنی بودند. اختلال دوقطبی معمولاً همراه با اختلال اضطرابی و اختلال سوءمصرف مواد است.

در حالی که علل ابتلا به اختلال دوقطبی به‌طور قطعی مشخص نشده، تصور می‌شود که عوامل محیطی و ژنتیکی در این امر نقش دارند. بسیاری از ژن‌ها، هر کدام با اثرات کم، ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند. عوامل ژنتیکی حدود ۷۰–۹۰٪ خطر ابتلا به اختلال دوقطبی را تشکیل می‌دهند. عوامل خطرساز محیطی شامل سابقهٔ کودک‌آزاری، فشار روانی بلند مدت می‌شود. این بیماری را در صورت وجود حداقل یک دورهٔ مانیا با افسردگی خفیف، اختلال دوقطبی نوع یک, و اگر حداقل یک دورهٔ هیپومانیا و یک دورهٔ اختلال افسردگی عمده به وجود آید اختلال دوقطبی نوع دو می‌نامند. امّا اگر علائم ناشی از مصرف دارو یا مشکلات پزشکی باشد، به عنوان اختلال دوقطبی تشخیص داده نمی‌شود. سایر بیماری‌ها که علائم مشابهی با اختلال دوقطبی دارند شامل اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی، اسکیزوفرنی، اختلال شخصیت مرزی و اختلال سوءمصرف مواد می‌شوند.

تثبیت کننده‌های خلقی - لیتیم و برخی از داروهای ضدتشنج مانند والپروات و کاربامازپین، برای جلوگیری از نوسانات خلقی به همراه داروهای ضدروان‌پریشی به عنوان خط اول درمانی این بیماری مورد استفاده قرارمی‌گیرند. در موارد حاد شیدایی که همراه با پارانویا، علائم سایکوتیک، توهمات و هذیان گویی و خطر آسیب به خود و دیگران وجود دارد بستری کردن بیمار در اولویت قرار می‌گیرد. روان درمانی نیز به بهبود این اختلال کمک می‌کند. استفاده از داروهای ضدافسردگی در درمان دورهٔ افسردگی می‌تواند مؤثر باشد امّا در تحریک دورهٔ شیدایی نقش دارد. درمان دوره افسردگی اغلب دشوار است. درمان با الکتروشوک نیز یکی از روش‌های مؤثر درمان اختلال افسردگی عمده، شیدایی و روان‌گسیختگی کاتاتونی است.