کتاب هکلان و پرچینه (دوره‌ مس و سنگ)

کتاب حاضر ترجمه‌ی فارسی گزارش کمیاب کاوش دو گورستان مهم پیش از تاریخ توسط لویی واندنبرگ است که شاگردان وی "ارنی هرینک" و "برونو اورلت" آن را با دقتی بی‌نظیر در سال ۱۹۹۶ م به چاپ رساندند. گورستان‌های هکلان و پرچینه کهن‌ترین و مهم‌ترین شواهد باستان شناختی از دامداران کوچ رو باستان و در نوع خود بی‌نظیر هستند. مطالعه‌ی این ترجمه‌ی این کتاب توسط آقای محسن زینی‌وند اثر مهم را برای بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران علاقمند فراهم کرده است.

کوچ نشینی به معنی وسیع واژه، جابه جایی مکانی در تهیه معاش است. از این منظر از این منظر، تاریخ این گونه معیشت به قدمت نخستین جوامع انسانی در شرق و جنوب آفریقا است. اما کوچ نشینی استوار بر گله‌داری، نخست با تعقیب و مدیریت گله‌های بز و گوسفند وحشی در کوهستان‌های آناتولی و زاگرس آغاز شد و با اهلی کردن این دو نوع جانوری رفته رفته به شکلی درآمد که امروزه ما با آن آشنا هستیم. در واقع کوچ فصلی ساکنان دوره‌ی نوسنگی در زاگرس توسط کوچ بز و گوسفند وحشی به آنها تحمیل شده بود، زیرا با آغاز فصل پاییز، برف و سرما و کاهش گیاهان خوراکی در کوهستان، گله‌های بز و گوسفند به دشت‌های گرم‌تر و سبز مناطق جنوبی مانند دهلران و خوزستان مهاجرت کرده و جوامع انسانی نیز که معیشت آنها با شکار و گردآوری گیاهان خوراکی و گندم و جوی وحشی تأمین می‌شد به دشت‌ها کوچ می‌کردند. اما با اهلی کردن بز و گوسفند در اواخر هزاره‌ی هشتم پ.م.، مشکل تأمین آذوقه در بلندی‌های زاگرس در زمستان و در دشت‌های پست در تابستان از میان نرفت. تنها راه ادامه چنین شیوه معیشتی انطباق با طبیعت بود که نیازمند کوچ فصلی برای دامداران کوچ رو بود که تا امروز ادامه دارد.