کتاب مقالات و رسالات تاریخی (3)

در مقدمۀ مؤلف می‌ خوانیم: «بنده همیشه سعی کرده‌ام، اگر شده، دست‌کم هر ده سال، تحولی در حوزه مطالعاتیم بدهم، و تقریبا هم این کار را کرده‌ ام، یعنی الان که اوائل دهه چهارم فعالیت‌ های نوشتاری بنده است، می‌توانم بگویم که دست‌کم در چند حوزه تاریخی، این تحول را داشته‌ام. البته در تمام این دوره‌ها، از تاریخ، آن هم حوزه اسلامی و ایرانی خارج نشده‌ام، اما دست‌کم از نظر حوزه زمانی و نیز حوزه تفکری، این تغییرات در کار بوده است. برای نمونه، تاریخ اسلام، تاریخ تشیع، تاریخ صفوی، تاریخ حج، تاریخ معاصر ایران و اخیرا اندکی هم در حوزه تاریخ علم اسلامی یا تاریخ علم در دنیای قدیم مسلمانی، از حوزه‌هایی بوده که بنده در آنها غوطه خورده‌ام. برخی از این حوزه‌ها، بلکه بگویم اغلب، جنبه تاریخ اندیشه‌ا ی هم داشته، یا اساسا همین بوده است. مثلا در حوزه صفوی یا معاصر، یا علم، اغلب به جنبه‌ های فکری و تحول آن، البته در حد توان پرداخته‌ ام. به علاوه در بیشتر این دوره‌ها، به ویژه تشیع، صفویه و معاصر، به آثار خطی هم توجه کرده‌ام».