این رمان واپسین اثر و نتیجۀ تمامی آفرینش های ادبی اوست، حال آن که مدت ها پیش از خلق اثر بیش تر فصل های آن با ایده ها و تصاویر گوناگون از داستان‌های فرعی و رویدادهای متنوع در ذهن نویسنده شکل گرفته بود.

کتاب نازنین و بوبوک از دو داستان کلی تشکیل شده است: داستان نازنین و داستان بوبوک....

بونین در داستان‌هایی که از او در کتاب آقایی از سان‌فرانسیسکو گردآوری و ترجمه شده‌اند مضامینی چون عشق، سرنوشت، مرگ، جنگ و تقابل فقر و ثروت را دستمایۀ خلق داستان قرار داده است.

ماجرای مرشد و مارگریتا دقیقا داستان زندگی خود نویسنده است. داستان به‌صلیب‌کشیدن مسیح در زمان پونس پیلات، فرمانروای رُمی یهودا، آیینه‌ی تمام‌نمای دوران سیاه حکمرانی استالین و کشتارهای دسته‌جمعی مخالفان به‌ویژه هنرمندان، روشنفکران و دگراندیشان است.

می‌خواهم سرگذشتِ قهرمانِ داستانم آلکسِی فیودروویچ کارامازُف را بنویسم اما درست در سرآغازِ کار، مانده‌ام حیران و بلاتکلیف.

دو جور زندگی برای من ممکن است....