کتاب خروج خورشید

این اثر داستانی حماسی عاشقانه در دوره آل بویه اتفاق می‌افتد و جزء آثار برگزیده حماسی مشهد است. کتاب «خروج خورشید» داستانی است از سه برادر سلحشور دیلمی که از دل فقر و ماهیگیری در شمال ایران برخاسته‌اند تا مسیر پرچالشی از دلاوری، شکست و آرمان‌خواهی را طی کنند. در محور داستان، علی بویه با شمشیر، شجاعت و حمایت مردم، رویای نجات ایران از سلطه‌ی خلفای عباسی را در سر می‌پروراند.

آل بویه(۹۳۴ – ۱۰۵۵ م / ۳۱۳–۴۳۵ خ) دودمانی ایران و شیعه‌مذهب با اصلیت دیلمی در دوران پس از اسلام بودند که از میانه‌ی سده چهارم هجری (دهم میلادی) تا میانه‌ی سده پنجم هجری (دوازدهم میلادی) بر نواحی جنوبی و غربی ایران و نیز بر عراق حکومت می‌کردند. آن‌ها از روستای آل بویه واقع در ارتفاعات املش در گیلان به پا خاسته بودند و خود را از نوادگان ساسانیان می‌دانستند.

آل بویه اولین دودمان ایرانی پس از سلطه‌ی اعراب بر ایران بود که بغداد را فتح کرد.

سه بنیان‌گذار این سلسله علی، حسن و احمد سه پسر دیلمی بویه بودند که در سپاه ماکان بن کاکی حضور داشتند. علی که حکومت اصفهان را در دست داشت به جنوب لشکر کشید و فارس را فتح کرد؛ این در حالی بود که حسن منطقه جبال را به تصرف خود درآورده و احمد کرمان و خوزستان را تسخیر کرد. وی با پیشروی به سوی غرب در سال ۹۴۵ میلادی وارد بغداد شد و یک سال بعد مستکفی، خلیفه عباسی را سرنگون و او را با مطیع جایگزین کرد. بدین ترتیب دوره‌ای ۱۱۰ ساله‌ی سیطره‌ی آل بویه آغاز شد. سیطره‌ای که تثبیت آن برای بوئیان ۱۲ سال زمان برد. آنان عنوان امیرُالامرا را اختیار کردند که رسماً به فرمانروایان بویی بغداد داده شده بود.

از میان دودمان‌هایی که ابتدا در فلات ایران و سپس عراق، در کنار سامانیان خراسان و ماوراءالنهر بین تسلط عرب بر ایران در اوایل دوره‌ی اسلامی و فتح ایران به دست ترکان در سده پنجم هجری، دوره میان‌پرده ایرانی را نشان دار کردند، مهم‌ترین‌ آنها آل بویه بود.