عینالقضات همدانی، همچون برخی دیگر از عارفان، در آثار خود به نحوه مواجهه انسانها با عقاید دیگران توجه نشان داده است. او در برخی از نامههای خود به موضوع اختلاف عقیده میان انسانها پرداخته و تلاش کرده دلایل بروز این اختلافها را تحلیل کند و نشان دهد چگونه باید با عقاید مخالف مواجه شد و آنها را قضاوت کرد. رویکرد او در نگاه نخست به اندیشههای کثرتگرایانه یا روادارانه شباهت دارد، اما تحلیل دقیق سخنان او نشان میدهد قاضی راهی متفاوت را پیموده است. در این پژوهش سخنان و اندیشههای عینالقضات در این باب با ارجاع به مبانی نظری و شواهد متنی واکاوی شده است.