کتاب کی چی کجا (جین گودال)

کی؟ چی؟ کجا؟ 
این سه کلمه جادویی که بخش بزرگی از دانش انسانها در دل آن پنهان شده. 
همه آنچه را که تاکنون درباره شخصیت‌های بزرگ، رویدادهای مهم و مکان‌های شگفت‌انگیز خوانده‌اید فراموش کنید...
این مجموعه به شما می‌گوید چرا.
وقتی از جین گودال حرف می‌زنیم از کی حرف می‌زنیم؟
از زنی که عاشق شمپانزه ها بود؟
از یک دانشمند نخستی شناس و جانورشناس؟
از سفیر صلح سازمان ملل در موضوع طبیعت؟
از برنده مدال استیون هاوکینگ؟
یا کسی دیگر؟
این کتاب را بخوانید تا بدانید.

دیم والری جین موریس گودال DBE (Dame Jane Morris Goodall؛ ۳ آوریل ۱۹۳۴ – ۱ اکتبر ۲۰۲۵) و پیشتر با عنوان بارونِس جِین وَن لاویک-گودال شناخته می‌شد، یک نخستی‌شناس و انسان‌شناس انگلیسی بود. او برجسته‌ترین متخصص جهان در زمینهٔ رفتارشناسی نخستی‌سانان به‌شمار می‌رفت و بیش از ۶۰ سال به مطالعهٔ تعاملات اجتماعی و خانوادگی شامپانزه‌های وحشی در پارک ملی گمبه استریم در تانزانیا پرداخت. از سال ۱۹۶۰، تحت سرپرستی دیرین‌شناس لوئیس لیکی، کار گودال به چالش کشیدن دیدگاه‌های علمی رایج را آغاز کرد و نشان داد که شامپانزه‌ها ابزار می‌سازند و از آن‌ها استفاده می‌کنند، به صورت گروهی شکار می‌کنند و احساسات و ساختارهای اجتماعی پیچیده‌ای را نشان می‌دهند که پیش‌تر تنها مختص انسان‌ها تصور می‌شد.

در سال ۱۹۶۵، گودال مدرک دکترای رفتارشناسی را از دانشگاه کمبریج دریافت کرد. در دههٔ ۱۹۶۰، گودال چندین گزارش از تحقیقات خود در تانزانیا، از جمله یک سری مقاله در مجلهٔ نشنال جئوگرافیک، منتشر کرد. اولین کتاب پژوهشی او با عنوان «در سایهٔ انسان» (In the Shadow of Man) در سال ۱۹۷۱ منتشر شد و بعدها به ۴۸ زبان ترجمه گردید. او در سال ۱۹۷۷ مؤسسهٔ جِین گودال را برای ترویج حفاظت از حیات وحش تأسیس کرد، و پس از آن در سال ۱۹۹۱ برنامهٔ جوانان «ریشه‌ها و شاخه‌ها» (Roots & Shoots) را راه‌اندازی کرد که به یک شبکهٔ جهانی تبدیل شد. گودال همچنین پناهگاه‌ها و پروژه‌های احیای جنگل را در آفریقا تأسیس کرد و برای رفتار اخلاقی با حیوانات در تحقیقات، دامداری، و اسارت کمپین به راه انداخت. گودال در سال ۲۰۰۲ به عنوان سفیر صلح سازمان ملل متحد منصوب شد و به سازمان‌هایی مانند «نجات شامپانزه‌ها» (Save the Chimps) و «انجمن حفاظت از شبکه‌های زیرزمینی» (SPUN) مشاوره می‌داد.

گودال در طول دوران حرفه‌ای خود، ۳۲ کتاب، که ۱۵ مورد از آن‌ها برای کودکان بود، نوشت و موضوع بیش از ۴۰ فیلم بود. او به عنوان یک سخنران، فعال باقی ماند و به‌طور گسترده‌ای سفر می‌کرد تا حفاظت از محیط زیست و اقدامات اقلیمی را ترویج دهد. گودال عضو افتخاری شورای جهانی آینده بود. از جمله افتخارات دیگر، او گیرندهٔ نشان هابارد از انجمن نشنال جئوگرافیک، جایزهٔ کیوتو، جایزهٔ تِمپلتون بود و در سال ۲۰۲۵ نشان افتخار آزادی ریاست جمهوری ایالات متحده را توسط جو بایدن دریافت کرد. در سال ۲۰۰۳، گودال توسط ملکه الیزابت دوم به عنوان فرمانده بانوی (Dame Commander) نشان امپراتوری بریتانیا معرفی شد. در سال ۲۰۲۲، شرکت مَتِل یک عروسک جِین گودال را به عنوان بخشی از سری باربی زنان الهام‌بخش منتشر کرد. گودال از سال ۲۰۲۲ تا زمان مرگش، عضو هیئت مدیرهٔ پروژۀ حقوق غیرانسان‌ها (Nonhuman Rights Project) بود.