کتاب کلمات

کتاب کلمات اثر ژان پل سارتر، نویسنده و فیلسوف پرآوازه‌ی فرانسوی است. سارتر این کتاب را در 1963 و در پنجاه‌ونُه‌سالگی نوشته است. این کتاب نوعی خودزندگی‌نامه‌ است که سارتر در آن زندگی‌اش را تا حدود ده‌سالگی شرح می‌دهد. می‌گویند او از کودکی‌اش متنفر بود و در این کتاب صریحاً خانواده و کودکی‌اش را به سخره می‌گیرد؛ چون برایش ممنوعیت و ناتوانی را تداعی می‌کنند. صاحب‌نظران این خودزندگی‌نامه را با کتاب «اعترافات» ژان ژاک روسو مقایسه کرده‌اند. سارتر، خالق کتاب معروف «تهوع» ، در خانواده‌ای کتاب‌دوست رشد کرد و با کتاب و کلمه بزرگ شد. او در واقع در این کتاب از عشق دیرینه‌اش به کلمات می‌گوید. فواید کتاب و زبان و تأثیر آن در زندگی، نوشتن، خلاقیت و رابطه با مرگ هم از دیگر مفاهیمی هستند که در این کتاب می‌توان دیدگاه سارتر را درباره‌شان دانست. البته ظاهراً در این کتاب سارتر فراتر از موضوعاتی که به آن‌ها می‌پردازد، به نفس نوشتن اهمیت می‌دهد.

مباحث کتاب کلمات در دو فصل «نوشتن» و «خواندن» تدوین شده‌اند. این کتاب را امیر جلال‌الدین اعلم به فارسی برگردانده است. او در مقدمه‌ای که بر کتاب نوشته، درباره‌ی این اثر می‌گوید: «کلمات گونه‌ای حسبِ حال نامتعارف است که عوالمِ ذهنیِ سارترِ کودک را در دو قلمروِ درهم‌تنیده‌ی خواندن و نوشتن بازمی‌گوید و شرح می‌دهد که چگونه این فراگرد در زندگیِ اندیشگیِ سارترِ بزرگ‌سال تأثیر نهاد. سارتر سلوکِ ذهنی‌اش را به شیوه‌ای گاه سهلِ ممتنع، گاه بسیار دشوار، شگفت، و در عین حال دل‌ربا بیان می‌کند. سارتر سبکی موجز و پُربار دارد و راه‌گشودن به درونِ ایجازش گاهی جانِ آدم را به لبش می‌رساند. معنای بسیار در لفظ اندک می‌آورد. او همچنین از بیان شاعران ـ‌به‌ویژه شاعران مبهم‌گویِ نوپردازـ مایه می‌گیرد، و جای‌جای چندان پروائی در او نمی‌بینیم که سخنی کمابیش روشن و ناپوشیده به خواننده برساند. بااین‌همه، آن اندازه از نوشتارِ سارتر که عایدِ بسیاری از خوانندگانش می‌شود، پُرکشش، اندیشه‌انگیز، هویداگر و پوشیده در پرده‌ی ظریفی از فلسفه‌ی ویژه‌ی اوست.»