انسانهای دانا از دیرباز به این نکته پی بردهاند که خوشبختی مانند تندرستی است، زیرا وقتی در اختیارش داری، آن را نمیبینی. اما با گذر ایام، نگاه حسرتبارت را به روزگار خوشبختیات میدوزی؛ آه، از این خاطرات!
«مینیاتورها» مجموعه ای از چهارده داستان کوتاه است که بولگاکف آن ها را در سالهای پس از انقلاب روسیه نوشت. او در این کتاب تصویری دقیق از سالهایی ارائه میکند که روسیه درگیر جنگ داخلی بین سرخها و سفیدها بود.
ماجرای مرشد و مارگریتا دقیقا داستان زندگی خود نویسنده است. داستان بهصلیبکشیدن مسیح در زمان پونس پیلات، فرمانروای رُمی یهودا، آیینهی تمامنمای دوران سیاه حکمرانی استالین و کشتارهای دستهجمعی مخالفان بهویژه هنرمندان، روشنفکران و دگراندیشان است.