این کتاب محصول پژوهش سالهای دراز است. پژوهش با این گمان آغاز شده که کلمات مرکب پراکنده نیست و نظم و سامانی قیاسی دارد و رشتهای به آنها نظام میدهد و به مسیر معلومی هدایت میکند. گویی چنان است که متمایل شدن کلمات به این مسیر یک ضرورت شناختی مقدر است و مردم در این میان پیشاهنگ زباناند.
پژوهنده برای سنجیدن درستی یا نادرستی این گمان در ساختمان کلمات مرکب فارسی و رابطه نحوی میان اجزاء آنها باریک شده و موازنهای پیمایشی و در زمانی کرده است. نتیجهی موازنه به رسم عالمان علوم دقیقه اندازه گرفته شده و آشکار شده است که در کلمات مرکب فارسی یک تقسیم کار پدید آمده و گویی یک انتخاب طبیعی داروینی بر نظام کلمات مرکب زبان فارسی سایه انداخته است. پژوهشی میدانی و بدیع نیز در فصل پایانی میان فارسیزبانان و کودکان و فارسیآموزان اروپایی و آسیایی انجام شده و برای قوت کار به پژوهش افزوده شده است.