کتاب در آغاز رنج بود (خوانش برادران کارامازوف)

برادران کارامازوف، آخرین رمان داستایفسکی، بیش از هر اثر وی به میل به زندگی پرداخته و جنبه‌ های متعدد و متکثر آن را از میل غریزی تا معنویت بازنمایی کرده است. رنج از دیدگاه داستایفسکی قانون ازلی و ابدی بر روی زمین است و رستگاری و سعادت از طریق رنج حاصل می‌شوند. او به هنگام نگارش برادران کارامازوف در نامه‌ای از رنج سخن می‌گوید و نگارش رمانی در این زمینه را دشوار می‌داند که به پایان خوش ختم شود. این رمان به‌رغم پرداختن به رنج فاقد معنا، مرگ، پدرکشی، بیماری و تجربه‌های متعدد ناکامی در نهایت با سخنان خوش‌بینانه‌ی یکی از شخصیت‌ها در خصوص بدل ساختن زمین به بهشت خاتمه می‌یابد و پایانی نظیر اپراهای تراژیک قرن هجدهم دارد. جمله‌های پایانی رمان همان باورهای نویسنده در سال‌های آخر زندگی‌اش است. مباحث مطرح‌شده میان شخصیت‌ها در برادران کارامازوف، آن را به یک رساله‌ی فلسفی در قالب رمان بدل ساخته است.