کتاب تحقیق ماللهند

بی‌تردید «تحقیق ماللهند» جامع‌ترین و ارزنده‌ترین اثر ابوریحان بیرونی در هندشناسی است. در واقع باید اذعان کرد معارف هندوان تا زمان نگارش این اثر تا این حد کامل تبیین نشده بود. این رساله در هشتاد باب به فلسفه، عروض، ریاضیات، حقوق، جغرافیا و ادبیات هندو پرداخته است.
باتوجه به هوش و درک بیرونی، شناخت او از ادبیات سانسکریت و روابط گسترده‌اش با حکیمان هندو، این اثر همچنان تا امروز نیز گوهری گران‌بها در هندشناسی تلقی می‌شود.
مترجم این اثر منوچهر صدوقی سها با شناخت و معرفت ژرفی که در ادبیات عرب، حکمت، عرفان و فلسفه دارند به ترجمه‌ای بسیار دقیق، ستودنی و موشکافانه پرداخته، با برگردان کتاب حاضر اثری جاودان را در پهنه ادبیات ما به یادگار نهادند.

ابوریحان محمد بن احمد بیرون (۳ ذیحجه ۳۶۲ – بعد از سال ۴۴۲ ه‍.ق)، دانشمند و همه‌چیزدان، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هندسه‌شناس، تاریخ‌نگار، گاه‌نگار و طبیعی‌دان ایرانی در سدهٔ چهارم و پنجم هجری است. بیرونی را از بزرگ‌ترین دانشمندان مسلمان و یکی از بزرگ‌ترین دانشمندانِ ایرانی در همهٔ اعصار می‌دانند. همچنین، او را پدرِ انسان‌شناسی و هندسه‌شناسی می‌دانند. او به زبان‌های خوارزمی، فارسی، عربی، و سانسکریت مسلط بود و با زبان‌های یونانی باستان، عبری توراتی و سُریانی آشنایی داشت. بیرونی یک «نویسندهٔ بی‌طرف» در نگارشِ باورهای مردمِ کشورهای گونه‌گون بود و به‌پاسِ پژوهش‌های قابلِ توجهش، با عنوانِ اُستاد شناخته شده است.

علاوه بر اصلاحات و بهبودهایی که او در ریاضیات محاسباتی و تجربی و همچنین روش‌های تجربی ارائه داد، مشارکت‌های چشمگیر بیرونی شامل محاسبات علمی خاص و فنی گسترده است. او با استفاده از روش‌های پذیرفته شده برای محاسبه ارتفاع یک کوه، راهی برای محاسبه شعاع زمین ارائه کرد. میزانی که او به دست آورد، تنها ۱۷٫۲ کیلومتر کمتر از تخمین فعلی ناسا از شعاع قطبی زمین است.

هندشناسی مطالعهٔ علمی تاریخ هند، اساطیر، ادیان، زبان‌های هندی و فرهنگ کشور هندوستان و سرزمینهای تحت تأثیر فرهنگ هندی می‌باشد.

پیشینه هندشناسی به ابوریحان بیرونی بازمی‌گردد و او نخستین کسی است که ضمن سفر به هند در دوران غزنوی به تحقیق و جمع‌آوری و دسته‌بندی معلومات در زمینه سرزمین هندوستان پرداخت. کتاب او که ماللهند نام دارد از مراجع مهم هندشناسی بشمار می‌رود. دانشگاه‌های بسیاری در جهان این رشته را تدریس می‌کنند. در ایران رئیس دانشگاه اصفهان در سال ۱۳۸۸ خبر از راه اندازی رشته هندشناسی در این دانشگاه را داد. از هندشناسان معروف می‌توان به داوود منشی زاده و هرمان الدنبرگ و آنکتیل دوپرون و ماکس مولر اشاره نمود.