کتاب دیوان حلاج (چکامه ها و سروده های شورانگیز)

ابوالمغیث عبدالله بن احمد بن ابی طاهر مشهور به حسین بن منصور حلاج (کنیه: ابوالمغیث)، صوفی، شاعر و عارف ایرانی قرن سوم هجری بود. او در ۲۴۴ هجری به دنیا آمد. به‌خاطر عقایدش عده‌ای از علمای اسلامی آموزه‌هایش را مصداق کفرگویی دانستند، او را به اتهام صوفی بودن تکفیر کردند و حکم به ارتدادش دادند. قاضی شرع بغداد به دستور ابوالفضل جعفر مقتدر، خلیفۀ عباسی، حکم اعدامش را صادر کرد و در ذیقعده سال ۳۰۹ هـ.ق. به جرم «کفرگویی و الحاد»، پس از شکنجه و تازیانه در ملأعام به دار آویخته شد. سپس سلاخی‌اش کردند و دست و پا و سرش را بریدند و پیکرش را سوزاندند و خاکسترش را به رود دجله ریختند.
جملۀ معروف «انا الحق» (من حقیقت هستم یا من خدا هستم) که در ادبیات فارسی بارها تکرار شده‌است، از حلاج است. برخی این مسئله را نشانه‌ای از ادعای خدایی کردن حلاج می‌دانند، حال آنکه عده‌ای دیگر بر این باورند خدا از طریق حلاج سخن گفته است.

اشعار حلاج سرشار از معانی و تعبیرات بلند عرفانی و اندیشه‌های متعالی است که ژرف‌اندیشی و جسارت یک شاعر آرمان‌گرا را متجلی می‌کند. این اشعار نه دارای مدح و ستایش است و نه دارای هجا و ذم. شور عشق در آن موج می‌زند. در لابه‌لای آن زهدی نهفته است. تعالیم حلاج در میان ابیات او فقط اشاره به دو مسئله است: سرنوشت انسان و خدا.