کتاب درآمدی بر فهم جامعه مدرن (3) (اشکال اجتماعی و فرهنگی مدرنیته)

فهم جامعه‌ مدرن مجموعه‌ای چهارجلدی است که ويراستار متن اصلی آن نظريه‌پرداز بزرگِ جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی، استوارت هال، است. اين مجموعه بر اين ديدگاه کلی استوار شده که شکل‌گيری جامعه‌‌های مدرن و چندوچونِ عمل‌کردِ آن‌‌ها را بايد به‌صورت چندعلتی تبيين کرد و ترکيبی از چند فرآيند را در آن‌ها دخيل دانست: فرآيندهای سياسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. اين فرآيندهای چندگانه شالوده‌ی ساختاری کتاب را نيز رقم زده‌اند. جلد يکم، صورت‌بندي‌های مدرنيته، به شکل‌گيری نهادهای سياسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه‌ی مدرن اختصاص دارد؛ جلدهاي دوم و سوم، يعني اشکال سياسي و اقتصادي مدرنيته و اشکال اجتماعي و فرهنگي مدرنيته، به بررسي فرآيندها و مسائل جامعه‌ي مدرن اختصاص دارند که برخي در سراسر دوره‌ي مدرن استمرار دارند و برخي ديگر پديده‌هايي مربوط به دوره‌ي خاصي از حيات جامعه‌ي مدرن هستند. جلد چهارم اين مجموعه، مدرنيته و آينده‌هاي آن، بر پايه‌ي عوامل چهارگانه‌ي فوق، به بازشناسي نيروهاي اجتماعي در حال ظهور و فرآيندهاي متضادي مي‌پردازد که جامعه‌ي مدرن را از بيخ و بن تغيير مي‌دهند. صورت‌بندي‌هاي مدرنيته شش فصل دارد. فصل نخست، "روشن‌گري و تکوين علم اجتماعي"، بستر تاريخي و جغرافيايي روشن‌گري اروپايي و چشم‌اندازي از آزادي فکري را با چهره‌هاي برجسته‌ي آن ــ فيلوزوف‌ها ــ بررسي مي‌کند. فصل دوم، "شکل‌گيري دولت مدرن"، به بررسي تحولاتي مي‌پردازد که جوامع اروپايي، از قدرت‌هاي پراکنده‌ي فئودالي تا سر بر آوردن اشکال گوناگون اقتدار سياسي، قدرت دنيوي، و مشروعيت و حاکميت دولت ملت مدرن، از سر گذرانده‌اند. فصل سوم، "پيدايش اقتصاد مدرن"، توضيح مي‌دهد که به‌دنبال پا گرفتن سرمايه‌داري در اروپا و دگرگوني تدريجي اقتصاد سنتي، چگونه تجارت و بازرگاني گسترش يافت و بازارها گسترش يافتند، چگونه تقسيم کار جديد رخ داد، و چگونه ثروت و مصرف در بريتانياي سده‌ي هجدهم رشد يافت. فصل چهارم، "دگرگوني ساختارهاي اجتماعي: طبقه و جنسيت"، به بررسي روابط اجتماعي در حال دگرگوني و ساختارهاي ويژه‌ي جامعه‌ي صنعتي سرمايه‌داري و چگونگي تقسيم اجتماعي و جنسيتي کار در سده‌هاي هجدهم و نوزدهم اختصاص دارد. در فصل پنجم، "صورت‌بندي‌هاي فرهنگي جامعه‌ي مدرن"، اهميتِ فزاينده‌ي تحليل فرهنگ، معنا، زبان و ساختارهاي نمادين زندگي اجتماعي در نظريه‌ي اجتماعي معاصر بررسي مي‌شود. و سرانجام، فصل ششم، "غرب و بقيه: گفتمان قدرت"، تبيين‌هاي اروپامحورِ تحول جوامع مدرن و مدرنيته در غرب را در بافت گسترده‌ترِ کل کره‌ي زمين بررسي مي‌کند. در پايان هر فصل، گزيده‌ي کوتاهي از چند کتاب کلاسيک و معاصر مربوط به موضوع آمده، که خواننده را با نوشته‌هاي متفکران و نظريه‌پردازان مهم درباره‌ي موضوع فصل آشنا مي‌کند.