کتاب ایران بر لبه تیغ

گفتارهای جامعه‌شناسی سیاسی و سیاست عمومی اثر محمد فاضلی جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی است. فاضلی در این کتاب از منظری انتقادی در تلاش است تا به سوالی پاسخ دهد که ذهن روشنفکران ایرانی را برای بیش از یک سده به خود مشغول کرده است و آن اینکه چرا جامعه‌ی ایران به سوی توسعه، پیشرفت و قانون حرکت نمی‌کند؟ تاکنون کتاب‌های متعددی در پاسخ به این سوال به رشته‌ی تحریر در آمده است با این وجود می‌توان اذعان کرد که این کتاب شاخص‌ترین کتابی است که در سال‌های گذشته در این زمینه به چاپ رسیده است.
کتاب «ایران بر لبه تیغ» از سه بخش عمده تشکیل شده است. بخش نخست ایرانیان و مسائل‌شان، بخش دوم حکومت و حکمرانی و در نهایت بخش آخر به سوی آینده که تلاش نویسنده برای ترسیم‌کردن افقی از آینده‌ی جامعه‌ی ایرانی است. در این کتاب می خوانیم «آینده ایران چه می‌شود؟ این سؤال دشوار و طاقت‌فرساست و نمی‌توان آن‌را از ذهن پاک کرد، خاصه آنکه زندگی روزمره‌ی هر شهروندی هم به آن گره خورده است. این کتاب شرح شماری از مهم‌ترین مسائلی است که پیش‌ روی ایرانیان و حکمرانان‌شان قرار دارد، مسائلی که برخی بدخیم شده‌اند، محصول وضعیت نهادها و کیفیت حکمرانی هستند و برای دست‌یافتن به کیفیت زندگی بهتر باید آن‌ها را تعدیل و اصلاح کرد. کتاب نسبت به واکنش نامناسب حکمرانان نسبت به مسائل پیش‌ روی ایران هشدار می‌دهد و مدعی است «ما نسلی هستیم که بر لبه‌ی تیغ راه می‌رویم.» نویسنده معتقد است در گذشته زیرساخت‌های بسیاری فراهم شده‌و فرصت‌هایی از دست رفته است، اما هنوز فرصت هست برای کنشگری حاکمان، ارتقای کیفیت حکومت و گذار سلامت از روی لبه‌ی تیغی که بر آن قرار داریم. کتاب آشکارا از رویکردی نهادگرا به سیاست و تحلیل اجتماعی، ضرورت اصلاحات نهادی و ارتقای ظرفیت و توانمندسازی حکومت دفاع می‌کند.»