کتاب شط بویز (گزارشی از زندگی اعضای یک گروه موسیقی گم شده)

این پژوهشی‌ست مربوط به یکی‌ـ‌دو سال پیش. همه‌چیز از یک تکه فیلم شروع شد. صدویک روز قبلِ ریختن ساختمان متروپل، وقتی داشتم برای موضوعی درباره‌ی آبادان ایمیل‌هام را زیرورو می‌کردم، ایمیلی از طرف شخصی به نام «ویکتور ش» به دستم رسید که ویدئویی غریب در آن بود: مصاحبه‌ای با «جان لنون»، خواننده‌ی گروه بیتلز، مال سال ۱۹۶۹. جان لنون در مصاحبه از سفرش به آبادان تعریف می‌کرد و می‌گفت آن‌جا اجرایی از یک گروه موسیقی راک آبادانی دیده که برایش خیلی رؤیایی بوده. خیلی عجیب بود. اجرا مال گروهی بود به اسم «اُپاتان» که ظاهراً اسم اصلی‌اش «شط‌بویز» بود ـــ‌به اُپاتان مشهور شده بود.

مصاحبه‌ی جان لنون مثل یک گرداب بود؛ من را کشید توی خودش تا ببینم این گروه «اُپاتان» چطور در آبادان سر برآورد، اسم‌ورسم اعضاش چه بود و زندگی اعضاش به کجا کشیده بود. کشف داستان اعضای این گروه دو سالی طول کشید. قصه‌ی سرنوشت اعضاش سراسر ابهام و شگفتی بود: از آموزش چریکی توی کوبا تا ریختن LSD توی منابع آب آبادان، از تفنگ بردن روی صحنه برای ترور پسر محمدرضای پهلوی تا ماجرای سینمارکس و بعد جنگ و دوران هاشمی رفسنجانی. سرنخ‌ها اصلاً‌ به هم وصل نمی‌شدند. همه‌چیز کش پیدا کرد تا سال ۱۴۰۱، وقتی که متروپل ریخت و تکه‌های تازه‌ای از این پازل خودشان را نشانم دادند. بعد از فروریختن متروپل همه‌چیز عوض شد و من که آن‌روزها تصادفی در آبادان بودم توانستم گره‌های ماجرا را باز کنم. البته هنوز گره‌هایی از این معما بازنشده باقی مانده، اما راستش من دیگر می‌ترسم. من می‌ترسم، چون این‌بار زنده از گور برنمی‌گردم.

جان وینستون اونو لنون (انگلیسی: John Winston Ono Lennon؛ ۹ اکتبر ۱۹۴۰ – ۸ دسامبر ۱۹۸۰) خواننده، ترانه‌سرا و نوازنده انگلیسی بود. او به عنوان خوانندهٔ اصلی، ترانه‌نویس اصلی و گیتاریست ریتم بیتلز و همچنین به عنوان یکی از بنیان‌گذاران این گروه به شهرت جهانی دست یافت. مشارکت او با پل مک‌کارتنی در ترانه‌سرایی، یکی از موفق‌ترین همکاری‌ها در تاریخ است. او در سال ۱۹۶۹ گروه موسیقی پلستیک اونو بند را با همسر دوم خود، یوکو اونو، تشکیل داد. پس از از هم پاشیدن بیتلز در ۱۹۷۰، لنون فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان هنرمند تک‌خوان و همکار با اونو ادامه داد.

لنون که در لیورپول به دنیا آمد، در دورهٔ نوجوانی به ژانر اسکیفل کریز علاقه‌مند شد. در ۱۹۵۶، او نخستین بند خود را با نام کوآری‌من تشکیل داد که در سال ۱۹۶۰ به بیتلز تبدیل شد. او در ابتدا رهبر بالفعل گروه بود و این نقش به تدریج به مک‌کارتنی واگذار شد. لنون به دلیل شخصیت سرکش و منطق شوخ‌طبعی در موسیقی، نوشتن، نقاشی، فیلم و مصاحبه‌هایش شناخته شده‌است. در اواسط دههٔ ۱۹۶۰، او دو کتاب چاپ کرد: در خودش بنویسید و یک اسپانیولی در حال کار است که هر دو گردآوری‌شدهٔ نوشته‌های پوچ و تصویرهای خطی بودند. ترانه‌های او از سوی جنبش ضد جنگ و پادفرهنگ به عنوان سرود پذیرفته شده‌است؛ یکی از این ترانه‌ها «تنها چیزی که نیاز داری عشق است» در ۱۹۶۷ است.

از ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۲، لنون بیش از ۱۲ اثر با اونو تهیه‌کنندگی کرد؛ از جملهٔ سه‌گانهٔ آلبوم‌های آوانگارد، نخستین ال‌پی تک‌خوان او جان لنون/پلستیک اونو بند و تک‌آهنگ‌های راه‌یافته در جایگاه ۱۰تای برتر جدول‌های جهانی «به صلح یک شانس بده»، «کارمای فوری!»، «تصور کن» و «کریسمس مبارک (جنگ تمام شد)». در ۱۹۶۹، او تظاهرات دو هفته‌ای ضد جنگ تخت‌خواب برای صلح را برگزار کرد. پس از مهاجرت به شهر نیویورک در ۱۹۷۱، انتقاد او از جنگ ویتنام منجر به تلاش سه سالهٔ دولت ریچارد نیکسون برای دیپورت او شد. در سال ۱۹۷۵، لنون برای تربیت فرزند خردسال خود، شان، از تجارت موسیقی کناره‌گیری کرد و در ۱۹۸۰، با آلبوم فانتزی دوبرابر با همکاری اونو بازگشت. او سه هفته پس از انتشار این آلبوم، توسط یکی از طرفداران بیتلز، مارک دیوید چپمن، در طاق ساختمان آپارتمان خود در منهتن مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد.

لنون به عنوان خواننده، نویسنده یا نویسنده مشترک، ۲۵ تک‌آهنگ در صدر جدول بیلبورد هات ۱۰۰ به ثبت رسانده‌است. فانتزی دوبرابر، پرفروش‌ترین آلبوم او، در ۱۹۸۱ برندهٔ جایزهٔ گرمی آلبوم سال شد. در ۱۹۸۲، لنون برای مشارکت برجسته‌اش در موسیقی، برنده جایزهٔ بریت شد. در ۲۰۰۲، لنون در نظرسنجی بی‌بی‌سی از ۱۰۰ بریتانیایی کبیر در رتبه هشتم قرار گرفت. رولینگ استون او را پنجمین خواننده بزرگ و سی و هشتمین هنرمند بزرگ تاریخ رتبه‌بندی کرد. نام او به تالار مشاهیر ترانه‌سرایی (در ۱۹۹۷) و تالار مشاهیر راک اند رول (دو بار، به عنوان عضو بیتلز در ۱۹۸۸ و به عنوان هنرمند تک‌خوان در ۱۹۹۴) راه یافته‌ است.