کتاب برف های آبی

تاریکی‌ها کابوس‌‏ کودکی‏‌ ام بودند. تاریکی‌ها و نیز استالین. تاریکی‌ها را بهتر تحمل می‌‏کردم: آغازی در غروب و پایانی در سپیده‌دم داشتند، و همیشه هم به تیرگی تاریکی‌‏های کتاب مقدسی نبودند. حال آنکه استالین، این نابغه تماشاگریِ بدون حس همدردی، همه‌جا بود. در گوشه‏‌وکنار هر کوچه و خیابان، روی تمام اعلامیه‌‏ها، حتی در خواب‌‏های ما. راهنما، سکاندار، پدر. غالبا می‌‏کوشیدم او را در وسط روشنایی کامل ثابت نگه دارم تا بر ترسم غلبه کنم. وحشت دست از سرم برنمی‌داشت. بی‌فایده بود. وحشت دست از سرم برنمی‌داشت.
او زیبا نبود، کم‌‏ترین گرمایی در چشم‌‏هایش و در خطوط چهره‌‏اش نمی‌‏یافتم؛ ولی کم‏تر از چهرۀ هیتلر برایم نفرت‌‏انگیز بود. با این‌‏همه احساس می‌‏کردم او جذام پخش می‌‏کند؛ غریزه‌‏ام این را به من القا می‌‏کرد. احتمالا منبع هراسم همین بود. استالین مرگ‌‏آور بود، مرگ می‌‏گسترد، زندگی را ویران می‌‏کرد؛ و من چه میل شدیدی داشتم که زندگی کنم! به‌‏رغم بی‌ ‏نوایی‌ ‏ام، به‌‏رغم گرسنگی. به هر قیمت که می‌‏بود، آسمان آبی را ببینم، پرندگان بی‌خیال را، گیاهان همیشگی را.