این اسپینوزاست که انرژی ای را فراچنگ می آورد که تکینگی های موجهه را در هستی مطلق برمی سازد؛ این اسپینوزاست که، به شیوه ای که به موجب آن این تکینگی ها گرد هم می آیند، به انکشاف هستی شناختی فرم های حیات و نهادها پی می برد؛ این اسپینوزاست که به زعم او فقط مفاهیمی که مشترک اند عقلانیت را برپا می دارند.