کتاب روجا (مجموعه اشعار طبری نیما یوشیج)

روجا مجموعه‌ای از اشعار نیما یوشیج است که به زبان طبری (مازندرانی) سرود. روجا در زبان طبری به معنای «ستارهٔ سرخ‌رنگ صبحگاهی»، نامی دخترانه و همچنین نامی مرسوم برای احشام است. مجموعه اشعار روجا شامل ۴۵۴ الی ۴۶۶ شعر به گویش کجوری است که همگی در قالب دوبیتی و به سبک امیری سروده شده‌اند، که گونه‌ای رایج از ادبیات مازندرانی است. مضامین این ابیات تنوع بسیار زیادی دارند، گرچه نیما به موضوعات ویژه‌ای بیشتر پرداخته است. تعداد زیادی از دوبیتی‌های روجا معطوف به فرهنگ و تاریخ طبرستان هستند و یحتمل حفظ زبان طبری یکی از اهداف نیما برای سرودن شعر به این زبان بوده است. گرچه اشعار روجا برای مازندرانی‌زبانان ملموس و قابل فهم است ولی در عین حال، گنجینه‌ای از واژگان، اصطلاحات و باورهای کهن مردمان مازندران است. این کتاب هم در لحن و هم در محتوا تحت تأثیر امیر پازواری است. شعرهای نیما در روجا بیان‌کنندهٔ عقاید طبیعت‌گرایانه و انسان‌گرایانهٔ او هستند و همچنین عواطف و احساسات او را بروز می‌دهند. گرچه قالب شعری در این مجموعه به صورت دوبیتی و مشابه امیری سنتی است، ولی در نظر برخی منتقدان در مضمون تحول آفریده و همان راه و روشی را طی می‌کند که شعر نیمایی در زبان فارسی پیموده است. این مجموعه طی سال‌ها و به مرور نوشته شد و نیما یوشیج که از جوانی به صورت پراکنده شعرهای مازندرانی می‌گفت، در زمان حیات خود موفق به انتشارشان نشد. به علت مشکلات متعدد، روجا تا سی سال پس از درگذشت مؤلف فرصت انتشار نیافت و تنها پس از آن بود که چند نسخه با تصحیح‌های گوناگون به چاپ رسیدند.

«روجا» در زبان طبری (مازندرانی) به معنی «ستارهٔ سرخ سحری»، «روشنک» یا «ستارهٔ راهنمای صبح‌گاهی» ترجمه شده است. آشکار شدن این «ستارهٔ شباهنگ سرخ سحری» در آسمان، در گذشته نشانه‌ای از نزدیکی طلوع صبح بود و راهنمایی برای کاروان‌های شب‌پیما محسوب می‌شد.

گویا خانوادهٔ نیما نام گاو شیره‌ده خود را «روجا» گذاشته بودند. خود او در تاریخ بهمن ۱۳۱۸ خاطره‌ای را یادداشت کرده و دربارهٔ نخستین شعری که سروده، می‌گوید: «…من هم یاد ندارم که قدیم‌ترین شعر من کدام بود ولی در مرگ «روجا»، گاو خودمان، شعری در حضور پدرم خواندم. پدرم فقط به من گفت: «آفرین. باید تیراندازی را هم یاد بگیری» و اشاره به تیر و کمان کهنه، که به دیوار آویزان بود کرد…» روجا امروزه نام دخترانه محبوبی در مازندران است.