کتاب دیونامه (بازشناسی چهره‌ موجودات خیالی در روایت های ایرانی)

نسبت دیو و اژدها و پری با «خیال» را پس از اسلام در متون دری - که وجه غالب ادبیات پس از اسلام است - در حماسه‌ها و داستان‌های منظوم و منثور و روایت‌های شفاهی می‌توان بازجست. دیوان و پریان که پیش از اسلام در عرصه‌ی زیست-سیاست کارکردی منفی و شریرانه و آنتاگونیستی داشتند، پس از اسلام در متون دری، به سطح روایت پا گذاشتند و سنگ بنای ادبیات شگفت ایرانی شدند. این‌جاست که دیوان و پریان و جادوان به ساحت خیال تبعید می‌شوند و حیات تازه‌ای را می‌آغازند. دیوان و پریان از این زمان به بعد به فانتزی بدل می‌شوند و کارکرد ادبی و روایی و وجه انسانی پیدا می‌کنند و فرآیند «زیبایی‌شناسانه کردن امر هیولایی» شکل می‌گیرد. پس از اسلام، زبان محملی برای ایجاد شگفتی می‌شود و سپس‌تر، موجودات زیان‌کاری که در دوره‌ی قبل از اسلام کیفیتی آیینی-اسطوره‌ای و سیاسی داشتند، کارکردی ادبی-روایی می‌یابند.