کتاب چشم خدایگان (تاریخ اجتماعی هوش مصنوعی)

چشم خدایگان؛ تاریخ اجتماعی هوش مصنوعی یکی از اولین آثار برجسته در حوزه بررسی و تاریخ‌نگاری هوش مصنوعی است که نخستین‌بار در سال ۲۰۲۳ منتشر شد. متّئو پاسکویینِلّی استاد فلسفه علم دانشگاه کافوسکاری و نیز از اندیشمندان برجستهٔ حوزهٔ مطالعات انتقادی هوش مصنوعی است. او در سال‌های اخیر کوشیده است حوزه‌های پژوهشی متنوعی از جمله اقتصاد سیاسی، جامعه‌شناسی کار، علوم ارتباطات و فلسفهٔ ذهن و زبان را در هم آمیزد. کتاب حاضر حاصل مطالعات و سنتز پژوهش‌هایی است که پیش‌تر و در سال‌های اخیر در چندین مقاله ارائه شده بود. این کتاب تا کنون دست‌کم به دوازده زبان از جمله چینی و روسی و عربی و ترکی ترجمه شده و اخیراً نیز جایزه یادبود ایزاک و تامارا دویچر را دریافت کرده است.
پاسکویینِلّی در این کتاب دو هدف اصلی را پی می‌گیرد. نخست، صورت‌بندی تازه‌ای از چیستی هوش مصنوعی ارائه می‌کند و آن را چنان‌که از عنوان مقدمه کتاب برمی‌آید، با ماشینی‌سازی تقسیم کار یکسان می‌بیند. البته تأکید می‌کند که این خوانش ضرورتاً بدیع نیست و پیشینه آن را در نظریه فرایند کار هری بریورمن می‌جوید. دوم، پاسکویینِلّی می‌کوشد میان «نظریۀ خودکارسازی کارمحور» و دو دسته از نظریه‌های دیگر خودکارسازی، یعنی نظریه‌های خودکارسازی ارزش محور و نظریه‌های خودکارسازی دیدگاه‌محور، سنتزی ارائه کند.