کتاب مزیت ADHD (سیم پیچی متفاوت مغزتان ابر قدرت شماست)

اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی در فرهنگ عامه بیش‌فعالی (Attention deficit hyperactivity disorder) و به اختصار ADHD، کافَک یک اختلال عصبی رشدی است که با اختلال عملکرد اجرایی و علائمی همچون نقص در توجه و تمرکز، بی‌احتیاطی، بیش‌فعالی و تکانشگری که فراگیر، مخرب و در عین حال برای سن فرد غیرطبیعی هستند مشخص می‌شود.

علائم این اختلال ناشی از نقص در عملکرد اجرایی است، و اختلال در تنظیم عاطفی اغلب به‌عنوان یک علامت اصلی در نظر گرفته می‌شود. در کودکان، مشکلات توجه ممکن است منجر به عملکرد ضعیف در مدرسه شود. ADHD با سایر اختلالات عصبی رشدی و روانی و همچنین برخی از اختلالات غیر روانی همراه است که می‌تواند باعث اختلالات مضاعف به خصوص در جامعه مدرن شود. اگرچه افراد مبتلا به ADHD ممکن است برای حفظ توجه بر روی وظایفی که مستلزم «پاداش یا تنبیه تأخیری» هستند، تلاش بسیاری نیاز داشته باشند، با این حال اغلب قادرند برای کارهایی که برایشان جالب یا باارزش است، سطح توجه غیرمعمول طولانی و شدیدی را نشان دهند؛ این مسئله به عنوان بیش‌تمرکزی شناخته می‌شود.

علل دقیق ADHD در اکثر موارد ناشناخته است. برای اکثر افراد مبتلا به ADHD، بسیاری از عوامل خطر ژنتیکی و محیطی برای ایجاد این اختلال وجود دارد. خطرات محیطی اغلب تأثیر خود را در اوایل دوره قبل از تولد اعمال می‌کنند. در برخی موارد یک رویداد خاص به تنهایی، مانند آسیب مغزی تروماتیک، قرار گرفتن در معرض خطرات زیستی در دوران بارداری، یک جهش ژنتیکی عمده یا محرومیت شدید تغذیه‌ای در اوایل زندگی ممکن است باعث ایجاد ADHD شود و به‌جز زمانی که ADHD ناشی از آسیب مغزی تروماتیک باشد، هیچ شروع بیولوژیکی مشخصی برای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی بزرگسالان وجود ندارد.

عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به ADHD دارند و این اختلال معمولاً در افراد یک خانواده دیده می‌شود و احتمال میزان وراثت‌پذیری آن ۷۴ درصد است. سموم و عفونت‌ها در دوران بارداری و همچنین آسیب مغزی می‌توانند برخی از خطرات محیطی در ابتلا به این اختلال باشند.

طی بررسی‌های انجام شده، طبق معیارهای DSM-IV به‌طور میانگین حدود ۵ الی ۷٪ و طبق معیارهای ICD-10 (سازمان بهداشت جهانی) ۱ الی ۲٪ از کودکان به این اختلال مبتلا هستند. نرخ ابتلا بین کشورها مشابه بوده و اکثر تفاوت‌ها به نحوهٔ تشخیص آن وابسته است. ADHD تقریباً دو برابر بیشتر از دختران در پسران، و در مردان ۱٫۶ برابر بیشتر از زنان تشخیص داده می‌شود، این اختلال اکثراً در دختران نادیده یا در اواخر زندگی تشخیص داده می‌شود زیرا علائم آنها گاهی با معیارهای تشخیصی ناهمخوانی دارد. حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از افرادی که در دوران کودکی مبتلا تشخیص داده می‌شوند، همچنان در بزرگسالی علائم آن را بروز می‌دهند و در ۲٫۵۸ درصد از بزرگسالان دارای ADHD، علائم از دوران کودکی شروع شده است؛ با این حال علائم آن با آژیتاسیون (بی‌قراری) درونی جایگزین می‌شود و بزرگسالان اغلب راهبردهای مقابله‌ای را برای جبران آسیب‌های ناشی از آن ایجاد می‌کنند.

تشخیص این وضعیت از سایر شرایط و همچنین از سطوح بالای فعالیت در محدوده رفتار طبیعی می‌تواند دشوار باشد. ADHD تأثیر منفی بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی بیمار دارد که ممکن است توسط سایر شرایط روانی مانند اضطراب و افسردگی بیشتر تشدید شود یا خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. توصیه‌های مدیریت ADHD متفاوت است و معمولاً شامل ترکیبی از داروها، روان‌درمانی و تغییرات سبک زندگی می‌شود. دستورالعمل طبقه‌بندی اختلالات بریتانیا بر اصلاحات محیطی و آموزش در مورد ADHD برای افراد و مراقبین به عنوان اولین خط مدیریتی تأکید دارد. در صورت تداوم علائم، آموزش والدین، دارودرمانی یا روان‌درمانی (به ویژه درمان رفتاری-شناختی) می‌تواند بر اساس سن توصیه شود. دستورالعمل‌های مراقبتی، به جز در کودکان پیش‌دبستانی که خط اول درمان برای آنها تنها رفتار درمانی است، انجام همزمان دارو و رفتار درمانی را توصیه می‌کنند. داروها اگرچه ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، همچنان مؤثرترین درمان به‌شمار می‌روند، با این حال در صورت قطع دارو، هرگونه بهبودی برگردانده خواهد شد.

تشخیص و درمان ADHD از دهه ۱۹۷۰ تا به امروز بحث‌برانگیز بوده، این مناقشات پزشکان، معلمان، سیاست گذاران، والدین و رسانه‌ها را درگیر کرده که شامل علل ADHD و استفاده از داروهای محرک در درمان آن است. بیش‌فعالی در حال حاضر یک تشخیص بالینی معتبر در کودکان و بزرگسالان بوده و بحث در جامعه علمی عمدتاً بر نحوه تشخیص و درمان آن متمرکز است. اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۷ به‌طور رسمی به عنوان اختلال کم‌توجهی (ADD) شناخته و قبل از دهه ۱۹۸۰، به عنوان واکنش بیش‌فعالی دوران کودکی شناخته می‌شد. علائمی مشابه اختلال ADHD در ادبیات پزشکی مربوط به قرن ۱۸ توصیف شده است.