کتاب ماجراهای علمی (مصریان باستان و همسایگانشان)

آیا تا به حال از خودتان پرسیده‌اید مصریان باستان چگونه زندگی می‌کردند؟ در کتابی که پیش رو دارید، شیوه زندگی مصریان و همسایگانشان را در هزاران سال پیش خواهید خواند. همچنین یاد می‌گیرید نمونه‌ای از هرم پله پله مصری بسازید؛ از دستور غذایی بین‌النهرین باستان که روی لوحی گلی کشف شده پیروی کنید و غذای خوشمزه‌ای بپزید. این کتاب به شما نشان می‌دهد زندگی برای مصریان و همسایگان آنها ، یعنی مردمی از فرهنگ‌های دیگر که در مجاورت مصر می‌زیستند، چگونه بوده است. بین‌النهرینی‌ها، نوبه‌ای‌ها ، هیتی‌ها، سوریانی‌ها، لیبیایی‌ها و .... تمدن مصر باستان مدت زمان قابل توجهی، یعنی بیش از سه هزار سال، دوام یافت. در طول این مدت، فرهنگ‌هایی در سرزمین‌های مجاور به وجود آمده، شکوفا شده و از بین رفته‌اند. و به جای آنها فرهنگ‌های جدید دیگری ظهور کرده‌اند. برای مثال در زمان‌های مختلف، فرهنگ‌های متفاوتی در سرزمینی که امروزه فلسطین می‌نامیم ساکن بوده‌اند. در مقطعی از گذشته مصر، کنعانی‌ها، یهودیان، فنیقی‌ها، فلسطینی‌ها و سایرین بخش‌هایی از سرزمین فلسطین اشغالی (یا اسرائیل) را وطن یا خانه خود نامیده‌اند.

مصر باستان تمدنی در شمال شرقی آفریقا بود که در امتداد بخش‌های پایینی رود نیل شکل گرفت. وحدت سیاسی مصر علیا و سفلی توسط منس در حدود ۳٬۱۰۰ سال قبل از میلاد به‌طور معمول نقطهٔ آغاز تاریخ تمدن مصر باستان محسوب می‌شود. تاریخ مصر باستان در بر گیرندهٔ مجموعه‌ای از پادشاهی‌های باثبات است که دوره‌هایی از بی‌ثباتی نسبی میان آن‌ها فاصله انداخته است: پادشاهی کهن عصر برنز آغازین، پادشاهی میانه عصر برنز میانی و پادشاهی نوین عصر برنز متأخر.

مصر در دوران پادشاهی نوین به اوج قدرتش رسید و بخش بزرگی از نوبه و سرزمین شام را فتح و اداره کرد. پس از آن وارد دوره‌ای از افول تدریجی شد و قدرت‌های خارجی مختلفی از جمله هیکسیوس‌ها، نوبی‌ها، آشوری‌ها، هخامنشیان و اسکندر مقدونی به مصر حمله یا آن را فتح کردند. پس از مرگ اسکندر، پادشاهی یونانی بطلمیوسی تا سال ۳۰ قبل از میلاد بر کشور حکومت کرد. این دولت در زمان فرمانروایی کلئوپاترا به دست امپراتوری روم ساقط و به استانی رومی تبدیل شد. مصر، به استثنای دورهٔ کوتاه حکومت ساسانیان، تا دههٔ ۶۴۰ پس از میلاد تحت کنترل روم باقی ماند، تا اینکه مسلمانان فتحش کردند.

رونق تمدن مصر باستان تا حدودی ناشی از توانایی آن در بهره‌گیری از شرایط درهٔ رود نیل برای کشاورزی بود. سیل‌های قابل پیش‌بینی و آبیاری کنترل‌شدهٔ این درهٔ حاصلخیز باعث تولید مازاد محصولات کشاورزی می‌شد که حاصلش جمعیتی بزرگ‌تر و متراکم‌تر؛ و دگرگونی اجتماعی و فرهنگی بود. به لطف منابع اضافی، دولت‌های مصر می‌توانستند به حمایت از برنامه‌هایی چون استخراج مواد معدنی دره و مناطق بیابانی اطراف، تنظیم سامانهٔ نوشتاری مستقل، سازماندهی پروژه‌های ساختمانی و کشاورزی جمعی، تجارت با مناطق اطراف و ارتشی برای حفاظت از منافع امپراتوری مبادرت ورزند. سازماندهی این فعالیت‌ها بر عهدهٔ دیوان‌سالاری متشکل از کاتبان، رهبران مذهبی و دولتمردانی تحت سایهٔ فرعون بود که وحدت مردم مصر را در چارچوب نظامی پیچیده از باورهای مذهبی مختلف حفظ می‌کرد.

از دستاوردهای پرشمار مصریان باستان می‌توان به روش‌های استخراج سنگ، نقشه‌برداری و ساخت‌وساز اشاره کرد که ساخت اهرام، معابد و ابلیسک را ممکن ساخت. مجموعه‌ای از کشفیات ریاضی، نظام کارا و مؤثر پزشکی، سیستم‌های آبیاری و تکنیک‌های تولید محصولات کشاورزی، اولین قایق‌های تخته‌ای شناخته شده، فناوری لعاب‌سازی و شیشه‌سازی مصری، اشکال جدید ادبیات و قدیمی‌ترین معاهدهٔ صلح کشف شده که با هیتی‌ها منعقد شده بود، از دیگر دستاوردهای مصریان باستان است. مصر باستان میراثی ماندگار از خود به جای گذاشته است؛ هنر و معماری آن به‌طور فراگیری الگوبرداری و آثار باستانی آن به گوشه و کنار دوردست جهان برده شده است. ویرانه‌های عظیم آن برای هزاران سال تخیل مسافران و نویسندگان را برانگیخته است. کاوش‌های باستان‌شناسی در قرون اخیر توسط اروپاییان و مصریان منجر به علاقهٔ نویافته‌ای نسبت به آثار باستانی و بررسی علمی تمدن مصر شده است.