کتاب جنبش‌ های فاشیستی

فاشیسم،‌ نظریه‌ای سیاسی از جناح راست افراطی و شکلی از حکومت خودکامه با ملی‌گرایی افراطی است که به‌عنوان ایدئولوژی یک جنبش سیاسی و سازمان‌یافته، نخستین بار بین سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۴۵ در ایتالیا تحت رهبری بِنیتو موسولینی ظهور کرد. این نظام بر سه پایه استوار بود: حزب سیاسی واحد، ملی‌گرایی افراطی نژادپرستانه و دولتی بسیار مقتدر و متمرکز.

فاشیسم در واژه به‌معنای کیفیت ساختار حکومتی است که در آن مستبدی با اختیارات نامحدود حکومت می‌کند. در این سیستم، هرگونه اعتراض یا انتقاد با سرکوب قهری مواجه می‌شود. تمامی بخش‌های صنعتی، بازرگانی و دیگر حوزه‌ها تحت کنترل و نظارت شدید حکومت قرار دارند. این شکل از حکومت بر ملی‌گرایی افراطی تأکید دارد و در بیشتر موارد با نژادپرستی همراه است.

فاشیسم و نازیسم—که گونه‌ای از فاشیسم است—شکل‌هایی از استبداد هستند که معمولاً در شرایط بحران‌های شدید اقتصادی برای جلوگیری از به قدرت رسیدن دیگر گروه‌های جامعه پدید می‌آیند. این اصطلاح بعدها به صورت گسترده‌تری برای اشاره به دیگر نظام‌های حکومتی با ویژگی‌های مشابه، اعم از نظامی یا مذهبی، استفاده شد.

از منظر نظری، فاشیسم برآمده از گسترش نظریه‌های نژادپرستانه و امپریالیسم اروپایی بود و از نظر اجتماعی پیامد بحران‌های اقتصادی و اجتماعی پس از جنگ جهانی اول به شمار می‌رفت. با شکست نیروهای محور در جنگ جهانی دوم، فاشیسم اعتبار خود را از دست داد. پس از جنگ، احزاب نوفاشیستی در اروپا تشکیل شدند اما به موفقیت چشمگیری دست نیافتند.