تاریخ تمدن و هنر ایران، از تمدن اولیه زاگرس یعنی مفرغ‌های لرستان تا آثار اخیر اسلامی را به سبب تأثیرپذیری از سبک‌ها و روش‌های بیگانگان در سیر تحول و تکامل خود، به‌سادگی نمی‌توان پی‌گرفت.

زبان سرزمین سغد، که تمدنی باستانی در فرارود و در فهرست ساتراپ‌‌نشین‌‌های امپراتوری بزرگ هخامنشی در سنگ‌‌نوشتۀ بیستون به عنوان هشتمین سرزمین ثبت‌شده، و همچنین به عنوان زبان میانجی جادۀ معروف ابریشم نقش مهمی در انتقال فرهنگی آسیای میانه داشت.

(مجموعه مقالاتی درباره مقام و نقش آتش در خاورمیانه، ایران و سایر تمدن‌ها)

(سرنوشت جوامع انسانی)

تاریخ علم شاخه‌ای از تاریخ است که به بررسی چند و چون تغییر درک انسان از دانش و علم و فناوری در درازای هزاره‌ها می‌پردازد.