کتاب سعدی در غزل

کتاب سعدی در غزل اثر سعید حمیدیان است. درباره‌ی سعدی و آثار گران‌بهایش در ادب فارسی، کمتر کاری شایسته‌ی نام بزرگ اوست. یکی از آثاری که توانسته توانایی‌های این شاعر بزرگ را با آن قلم جادویی‌اش به‌خوبی بیان کند، کتاب سعدی در غزل است. در این کتاب، سعید حمیدیان کوشیده تا فارغ از تقلید و تکرار و بزرگ‌نمایی افراطی افراد مشهور، پاره‌ای مسائل نادیده را از نو طرح و بازاندیشی کند. درباره‌ی غزل سعدی پرسش‌های بی‌شماری مطرح است که نیازمند پاسخگویی است؛ این‌که آیا عشق در غزل‌های او بشری است یا عارفانه؟ معشوقی که در آن‌ها تصویر می‌شود، چگونه موجودی است؛ آدم دوپا یا فراآدم؟ انگیزه‌ی نویسنده در این اثر پاسخ به این پرسش‌ها و طرح و تشریح مسائل مهم محتوایی و شکلی غزل سعدی به شیوه‌ای دیگر برای پیگیری آیندگان است. خواننده در کلیت مطالب، نگارنده را دوستدار سعدی خواهد ‌یافت؛ لیکن در مواردی که احیاناً پای کاستی یا ضعفی از شاعر، به‌ویژه در سنجش با دیگران در میان باشد، او را به‌هیچ‌روی پرده‌پوش نخواهد دید. در مباحث مربوط به تصوف و عرفان، مقصود طرح این مقولات از دید خود عرفان نیست، بلکه مقصود تنها و تنها بیان نحوه‌ی انعکاس این امور و احوال در غزل سعدی است. حمیدیان کتاب سعدی در غزل را در پنج بخش تألیف کرده است: بخش نخست، از پیشینه‌ها و پیشینیان، بحث درباره‌ی شخص و شعر سه شاعر در حدود سده‌ی ششم (سنایی، انوری و خاقانی) است. بخش دوم، گونه‌های غزل سعدی، گام و کوششی تازه در جهت تقسیم‌بندی‌ غزل او بر مبنای نشانه‌هایی است که غزل عارفانه را از غیر آن متمایز می‌کند. در بخش سوم، تنه و شاخه‌ها و شکوفه‌ها، به بررسی اندیشه و تجارب سعدی از عالم حیات (تنه) و بیان بازتاب آن‌ها در کل آثار او پرداخته می‌شود. بخش چهارم بر بن‌مایه‌های مهم غزل سعدی و بررسی شیوه‌های اصلی و خاص او در سرایش غزل استوار است. در بخش پنجم نیز عالی‌ترین ویژگی شعر سعدی بیان شده است.