کتاب تاریخ و هنر فرش بافی در ایران

کتاب تاریخ و هنر فرش‌بافی در ایران براساس دایره‌المعارف ایرانیکا، تحت نظر احسان یارشاطر و به کوشش ر. لعلی خمسه ترجمه شده است. احسان یارشاطر متولد فروردین ۱۲۹۹، بنیان‌گذار و سرویراستار دایره‌المعارف ایرانیکا، بنیان‌گذار مرکز مطالعات ایران‌شناسی و استاد بازنشسته‌ی مطالعات ایرانی از دانشگاه کلمبیای نیویورک بود. او اولین شخصی است که بعد از جنگ جهانی دوم در آمریکا به درجه‌ی استادی منسوب شد. از دهه‌ی ۷۰ میلادی، نزدیک به چهل ویراستار و سیصد نویسنده از آسیا، اروپا و آمریکا با او همکاری کرده‌اند. یارشاطر ویراستار سه مجلد از تاریخ ایران کمبریج و نویسنده‌ی شانزده جلد از کتاب تاریخ ادبیات ایران بوده است. او مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران و مدرک دکترای زبان‌شناسی ایرانی را از دانشکده‌ی مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن گرفته است. یارشاطر در سال ۲۰۱۵ جایزه‌ی بیتا را دریافت کرد که جایزه‌ای سالانه برای بزرگان فرهنگ و ادب ایران است.

ایرانیکا یک پروژه‌ی بین‌المللی و بزرگ‌ترین پروژه‌ی گروهی ایران‌شناختی است که در دانشگاه کلمبیا منتشر می‌شود. این دانشنامه به بررسی تاریخ و فرهنگ ایران در خاورمیانه، قفقاز، آسیای مرکزی و شبه‌قاره‌ی هند می‌پردازد و جنبه‌های مختلف تاریخ و فرهنگ ایران از جمله ادبیات را پوشش می‌دهد. کتاب تاریخ و هنر فرش‌بافی در ایران تقریباً تمام اطلاعاتی را که درباره‌ی فرش ایرانی موجود است، به صورت مختصر و مفید بیان کرده و گاه حتی اطلاعاتی را برای اولین بار عنوان کرده ‌است. این کتاب، ابتدا درباره‌ی مواد اولیه‌ی تهیه‌ی فرش و رنگرزی آن، ساختار، طرح و نقش و طرز بافت فرش‌های بدون پرز اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده قرار می‌دهد. بعد از آن از تاریخ فرش‌بافی ایران و هنرهای مورداستفاده از دوره‌ی پیش از اسلام گرفته تا زمان پهلوی و بعد سال‌های اولیه‌ی انقلاب سخن می‌گوید. البته گفتنی است که این نوشته‌ها مربوط به دهه‌ی ۸۰ میلادی هستند و در چند سال اخیر نظریه‌های جدیدی در مورد مکان بافت فرش پازیریک ارائه شده است. طبق این نظریه‌ها این نوع بافته به جنوب شرقی قفقاز و ارمنستان (قسمت‌هایی از ایران باستان) برمی‌گردد. از طرف دیگر، در چند سال اخیر در کاوش‌هایی که در شهر سوخته‌ی سیستان و بلوچستان صورت گرفته، انواعی از بافته‌ها یافت شده‌اند که قدمت فرش‌بافی ایرانی را به هزاران سال قبل از فرش پازیریک می‌رسانند.