کتاب امیل

این که افکار روسو پیچیده و گاه توأم با ایهام است شک نیست، اما آن چه این فیلسوف را برجسته می‌کند، علاوه بر نظراتش در فلمرو علم تربیت، عقایدش در خصوص مساوات و عدالت اجتماعی است. در کتاب قرارداد اجتماعی پایه‌های حکومت دموکراسی را طرح‌ریزی می‌کند و زمینه ساز انقلاب فرانسه می‌شود؛ و در همین کتاب است که گفته است برتری همواه از آن ملت است و نه حکومت. کتاب اعترافات همراه با دیگر مکتوباتش شالودۀ مکتب رمانتیسم قرن هجده را شکل داده و بر رمانتیک های آن عصر و نیز بعدها به هنرمندان قرن نوزده تأثیری سودمند داشته است. اثر مشهور روسو در امر تعلیم و تربیت، کتاب امیل است که گفته اند نسل دورۀ اول انقلاب فرانسه را پرورش داده است و دست مایه ای شده است برای اصلاحات اخلاقی – تربیتی نسل های بعد که ماییم و نسل ما.