کتاب فرج بعد از شدت

کتاب فرج بعد از شدت کتابی از اساس عربی است که آن را قاضی ابوعلی محسن تنوخی در قرن سوم هجری تألیف کرده است. این کتاب با ترجمه‌ی حسین بن اسعد دهستانی و به اهتمام و تصحیح محمد قاسم‌زاده منتشر شده است. این کتاب حاوی حکایاتی است که طی قرن‌های متمادی برای بسیاری از شاعران و نویسنده‌ها منبع الهام بوده و درون‌مایه و مضمون آن‌ها بارها در داستان‌ها و حکایت‌های حکیمان، شاعران و نویسندگان تکرار شده است. از شگفتی‌های اثر قاضی ابوعلی محسن تنوخی همین بس که مولانا جلال‌الدین بلخی خود را به‌شدت وامدار این اثر می‌دانسته و بارها حکایت‌های کتاب فرج بعد از شدت را به شیوه‌ی منحصربه‌خود بازنویسی کرده است.

کتاب فرج بعد از شدت همان‌طور که از عنوانش می‌توان برداشت کرد، شامل حکایت‌هایی است از انسان‌های گرفتارآمده در سختی‌ها، گرفتاری‌ها و بلایا که هرکدام به‌نوعی نجات‌ یافته و به آرامش و سکون رسیده‌اند. نویسنده در این اثر، عنصر رهایی‌بخش برای فائق آمدن بر سختی‌ها و گرفتاری‌ها را رجوع به پاکی‌های ذاتی انسان و توسل به اخلاقیات می‌داند و برشمردن این خصلت‌های نیک درون‌مایه‌ی اصلی این کتاب را تشکیل می‌دهد.

نویسندگان و دیگر اهالی هنر از حکایت‌های کتاب فرج بعد از شدت در سال‌های اخیر بارها اقتباس کرده‌اند که از این بین می‌توان به مجموعه‌ی تلویزیونی «هشت بهشت» به کارگردانی اکبر خواجویی در بین سال‌های 1367 تا 1369 اشاره کرد. همچنین ابوتراب خسروی، داستان‌نویس ایرانی، برخی از حکایت‌های این کتاب را برای مخاطبان کودک و نوجوان با هدف احیای متون ادبی کهن و ارزشمند بازنویسی کرده است.