کتاب زندگی و نقد آثار امیل زولا

در شب 12 ژانویۀ 1898، زولا شروع به کار کرد. اندیشه سیل‌آسا به مغزش هجوم آورد و قلم‌اش شتاب‌زده کاغذ را می‌خراشید. روز بعد نیز ادامه داد. نتیجه، متنی بود در چهل صفحه که عنوان آن را به‌طور موقت نامه به رئیس جمهوری فلیکس فور گذاشت. ابتدا فکر کرد آن را به صورت اعلامیه‌ای کند تا به‌طور وسیعی پخش شود. کدام روزنامه؟ روزنامۀ فجر، متعلق به کلمانسو! عصر روز 12 ژانویه مقاله آماده شد. به‌زودی در فجر کنفرانسی با شرکت برنار لازار، کلمانسو، رایناخ، ارنست ووگان، مدیر چاپ و نشر، و نویسندۀ مقاله تشکیل شد. زولا شروع به خواندن مقاله کرد: یک آتش‌بازی وحشتناک. مجلس از تحسین می‌لرزید. نتیجه‌گیری این نامۀ سرگشاده عالی بود.

وقتی زولا خواندن نامه‌اش را به پایان رساند، صدای کف زدن سالن را لرزاند. ولی کلمانسو عنوان آن را بسیار رسمی و بسیار کمرنگ تلقی کرد و آن را قلم زد و به‌جایش نوشت:

من متهم می‌کنم. این عنوانی بود که مثل بمب صدا می‌کرد.