کتاب ساحل آرمانشهر (نجات)

ساحل آرمانشهر، درام حماسی و دل‌انگیز تام استاپارد، داستان نسلی از رمانتیک‌ها و انقلابیون قرن نوزدهم است، رفقایی سودایی و اسیر چنگال استبداد تزار نیکالای اول. شخصیت‌های ساحل آرمانشهر برخی از پرآوازه‌ترین چهره‌های تاریخ ادبیات و اندیشه‌اند، کسانی چون باکونین، تورگنیف، بلینسکی، هرتسن و مارکس. نمایش‌نامه مشتمل بر سه بخش درهم‌تنیده و درعین‌حال مجزاست: سفر و نجات.

در نجات، کتاب سوم این سه‌گانه، هرتسن بعد از مرگ همسر و فرزندش به انگلستان مهاجرت کرده است. او در گاهنامه‌اش، ناقوس، به ترویج آن شکل از سوسیالیسم انسانی که بدان باور داشت می‌پردازد. خانه‌ی او مرکزی برای تبعیدیان روس از هر قماش و نحله‌ی فکری می‌شود؛ جماعتی که هر چه می‌گذرد بیش از پیش به آرمان‌های بشردوستانه‌ی هرتسن به چشم عقایدی کهنه و منسوخ می‌نگرند. در اواخر نمایش‌نامه، هرتسن سرانجام با باکونین از در صلح و آشتی در می‌آید و مباحثه‌ای آتشین هم با مارکس دارد که تاریخ را راهپیمایی عظیمی می‌داند که به انقلابی شکوهمند ختم می‌شود.